Paganisten en heidenen zijn zich meer dan gemiddeld bewust van de loop van de seizoenen en de rondwenteling van het jaarwiel. Al van jongs af aan zijn kinderen goed te betrekken in deze levenswijze. Gedurende de seizoenen deelt Jiska haar ervaring over wat je met je kinderen (van alle leeftijden) kunt doen in de lente, zomer, herfst en winter. Zo kunnen we ze spelenderwijs onze verbondenheid met Moeder Aarde en de natuur om ons heen meegeven, en de dankbaarheid die je daaruit kunt halen. Deze keer: zomer.

Seizoenstafel

Ik kan ouders met kinderen van harte aanraden om een seizoenstafel bij te houden. Sterker, ik vermoed dat veel ouders dit al wel doen… Ook zonder kinderen is de neiging groot om seizoensgebonden items op ons altaar te zetten, toch? Kinderen vinden het geweldig om een plekje te hebben, waar ze hun mee naar huis gesleepte schatten mogen neerzetten. Aangezien kinderen in de zomer vaak veel meer buiten zijn, zullen ze ook meer schatten vinden. Steentjes, takjes, slakkenhuizen, schelpen, veertjes, stukjes schors, plakjes mos, eierschalen… Een tak boven de seizoenstafel waar ze dingen aan mogen laten bungelen, een vaasje waar af en toe een geplukte bloem in mag, etcetera.

Tip: Maak op een vast moment, bijvoorbeeld op de eerste van de maand, een foto en bekijk deze later met je kinderen. De seizoenstafel kan sommige items heel lang vasthouden, zoals een steentje. Andere items zijn in no time weg: een groen geplukt blaadje is een dag later al niet mooi meer.

Mee naar buiten!

Kinderen vinden samen erop uit gaan leuker als er een doel is. Een doel hoeft niet zo moeilijk te zijn. Laat ze bijvoorbeeld op straat enkele steentjes zoeken, loop samen naar een beekje en laat ze zien hoe veel mooier steentjes worden als je ze nat maakt. Of knutsel van stukjes boomschors een mini-bootje, met een blaadje als zeil, en laat dat in het beekje varen.

Erg mooi is een natuur-mandala maken. Dit kan het hele jaar door, maar in zomer en herfst kun je het makkelijkst veel verschillende dingen vinden. Ga met je kinderen wandelen en laat ze dingen verzamelen. Het maakt niet uit wat, als het maar 8 stuks van alles is. Bijvoorbeeld 8 korenhalmen, 8 berkenbladeren, 8 witte kiezels, 8 bosaardbeitjes, 8 eikels, enzovoorts… Laat je kinderen aan het eind (eventueel met wat hulp) een mooie, liefst symmetrische mandala maken. Leg ze uit dat Moeder Aarde alles aan ze gegeven heeft om dit moois te maken en dat jullie Moeder Aarde hiermee bedanken. Daarom blijft de mandala achter en gaat deze niet mee naar huis. Eventueel kun je dit als opstapje gebruiken om ze iets over offeren uit te leggen.

Zoet cadeautje: vlierbloesemsiroop

Vlierbloesemsiroop kun je erg makkelijk zelf maken. Kinderen vinden de zoete smaak vaak heel lekker. Vlier is makkelijk te herkennen en overal te vinden. Bij twijfel kun je hier vooraf kijken of je wel echte vlier hebt.

Pluk samen met je kinderen een flinke tas vol bloesemschermen. Laat ze bijvoorbeeld helpen door takken omlaag te houden, of wijs schermen aan die zij bij het steeltje mogen afknippen. Thuis spreid je de bloesemschermen uit op een krant of handdoek en laat ze een uurtje liggen: grote kans dat er nog wat kleine insecten uit kruipen. Dan kun je je kinderen meteen uitleggen dat dat niet eng is! ;-)
Knip daarna de groene stelen er zo veel mogelijk vanaf. Doe samen alle vlierbloesems in een glazen pot of kan. Let op: spoel de schermen niet af! Want dan verlies je het stuifmeel en dat is juist zo lekker.
De siroop wordt extra lekker als je ook een paar schijfjes citroen of sinaasappel (of beide) bij de bloemetjes doet. En het verlengt de houdbaarheid ook nog. Als je biologisch fruit gebruikt, kunnen ze er met schil en al in. Geen citrus-fan? Je kunt natuurlijk ook pure siroop maken. Of je varieert met rozenblaadjes, madeliefjes, viooltjes (ja, die zijn eetbaar), kaneel, gember, anijs, aardbeien of schijfjes peer… Je kinderen hebben misschien ook nog wel een idee!
Tot slot giet je er water over tot alles nét onder staat. Laat de pot of kan één of twee dagen op een zonnige plek staan. Laat je kinderen af en toe kijken: het water wordt langzaam geler!

Vervolgens giet je het water door een zeef met een doek erin (een hydrofiele luier is ideaal), zodat alle bloemetjes en het eventuele fruit en andere toevoegingen achterblijven. Dit ‘afval’ kunnen jullie weer teruggeven aan de natuur: dieren eten er nog van!
Wij gaan met alleen het water verder. Per liter water neem je ongeveer een kilo suiker. Kook het water en los de suiker erin op. Giet het over in goed afgewassen en goed afsluitbare glazen potten of flessen. Bijvoorbeeld lege beugelflesjes. Waarschuw je kinderen dat het heet is! Jongere kinderen houd je bij dit klusje misschien liever even uit de buurt. Die kun je alvast etiketten voor op de flessen laten tekenen en schrijven.
Sluit de potten of flesjes zo snel mogelijk af. Kantel ze een keertje of wat ondersteboven, zodat de dop ook met de hete siroop in aanraking is gekomen. Laat het afgesloten afkoelen en klaar is je vlierbloesemsiroop!
Hoe meer suiker en citroen je hebt toegevoegd, hoe langer de siroop houdbaar is. Met 1 kilo suiker op 1 liter water houdt het makkelijk een jaar, tot de volgende oogst.

Water met of zonder bubbels erbij en genieten maar!

Tip: Geen zorgen als er ’sliertjes’ in je siroop komen: dat is de stuifmeel die samenklontert. Als je ‘schone’ siroop wilt, kun je de siroop door een zeefje gieten.

Litha met kinderen

Litha is door de christenen gekerstend tot Sint Jansfeest. (Bekijk hier de overeenkomsten én verschillen tussen Litha / Midzomer en Sint Jansfeest.) Litha heeft als hoogtepunt het voor veel kinderen toch-wel-ietsje-spannende springen over het vuur. Dit zuivert, en brengt geluk en voorspoed. Je kunt de kinderen bij de voorbereidingen betrekken door samen vooraf hout te sprokkelen. Iets oudere kinderen kunnen eventueel ook helpen bij het aanmaken en gaande houden van het vuur. Kinderen vinden het vaak ook prachtig om na zonsondergang het vuur langzaam te zien uitdoven.
Verder kun je overdag bloemen plukken, en daarmee een mooie bloemenkrans maken om ’s avonds bij het feest op te zetten. Is kransen vlechten moeilijk? Dan plak of niet je de bloemen gewoon op een papieren kroon vast!

Veel heidenen en pagans maken een kruidenwis - een boeket met zeven of negen kruiden die je zelf plukt - voor Litha. Op deze langste dag zit de meeste zon-energie in bloemen, kruiden en planten! Door deze kruidenwis aan de ‘hoofdingang’ van je woning, meestal de voordeur, te hangen, geef je je huis het hele jaar de bescherming van Licht / Zon. Met die ‘regel’ kunnen we natuurlijk best ‘smokkelen’. Wie zegt dat je kind hun wis niet gewoon op de eigen kamerdeur of bij het eigen raam kan hangen? Misschien kun je al wat uitleggen over de betekenis van de kruiden en dergelijke, maar écht nodig is dat niet. Kinderen kunnen ook simpelweg plukken wat ze mooi vinden of wat ze aanspreekt. Pluk zeven of negen kruiden, bind ze samen, en hang ze ondersteboven op. De kruidenwis van het jaar ervoor kun je samen in het Litha-vuur gooien, of in de natuur achterlaten of begraven.

De boer op

Zoek eens een boer bij wie je zelf aardbeien of kersen mag oogsten en laat je kinderen mee plukken. Het kan trouwens de moeite waard zijn om te kijken of er zogeheten ‘oogsttuinen’ of ‘zelfpluktuinen’ in je buurt zijn. Vaak zijn dit groente- en fruittuinen, waarvan je lid moet worden en dan het hele jaar vers mag oogsten. Dat vind ik persoonlijk sowieso een aanrader. Ook zijn er tuinen waar je eenmalig langs mag gaan.
Bloempluktuinen zijn meestal zonder abonnement. Hier kun je je kind zelf wijzen op hoe alles groeit en bloeit, en de overvloed laten ervaren. Hoe mooi kan het zijn om je kind écht helemaal zelf, zonder sturing, te laten bepalen welke bloemen die in een boeketje doet. Het kan je nog verrassen wat ze samenstellen!

Natuurlijk zijn er ook andere manieren om je kinderen bij het verwerken van de zomerse overvloed te betrekken. Zien jullie een boer hooien? Leg uit hoe het gemaaide gras droogt, en dat het gras daarna hooi heet. Dat dat weer voer voor de dieren is.

Net zoals we in het lente-artikel aanraadden om een bloem te volgen, kun je ook een akker volgen. Wat zouden die stoppeltjes groen worden? Pompoenplanten? Mais? Tarwe? Boerenkool? Aardappelen? Wisten je kinderen al dat aardappelen en bietjes onder de grond groeien, en dat de plant boven de grond er heel anders uit ziet? Wisten ze al dat een plant waar courgettes aan gaan groeien eerst nog prachtige bloemen geeft? En dat haver, gerst, tarwe en andere granen eerst fris groen zijn en pas later hun bekende gele kleur krijgen?

Lammas met kinderen

Zien jullie een boer het graan oogsten? Dan kun je je kind uitleggen hoe daar brood van gemaakt wordt. Je kunt dat brood ook echt zelf gaan bakken, bij voorkeur met Lammas / Lughnasadh. Nog mooier vinden kinderen het om het brooddeeg als een sliertje om een stok te wikkelen en het zelf te bakken boven een kampvuur.

Een leuke middenweg: bezoek een echte molen met je kinderen. Zo zien ze hoe het graan tot meel vermalen wordt. Heel wat molens verkopen dat meel, zodat je daarmee brood, cake of pannenkoeken kunt bakken. Kinderen zijn vaak wel te porren om hierbij te helpen! Nederland staat vol molens, wellicht ken je er al één in je buurt. Zo niet, kijk dan eens op deze molen-website. Niet alleen ontdek je daar welke molen in je buurt staat, maar ook welke open zijn voor publiek. Ook zijn er kant-en-klare routes langs molens te vinden.

Maak je zelf corn dolly’s met Lammas? Dit kun je ook samen met je kinderen doen. Als je de schutbladeren van maïskolven een dagje vooraf in water legt, kan je ze makkelijker vormen. Ook blijven maïsbladeren best stevig, en zijn ze beduidend minder kwetsbaar dan tarwe-aren. Vinden je kinderen het moeilijk om een poppetje te maken, dan is een mini-schoofje tarwe-aren natuurlijk ook helemaal prima!

Lees ook de andere artikelen in deze serie: lente, herfst, winter deel 1 en winter deel 2.