De Griekse godheid Hephaistos kent diverse tegenhangers: de Romeinse god Vulcanus, de Etruskische god Sethlans (ook bekend als Velchans) en de Egyptische Ptah. Allen zijn goden van het vuur, de smidse, de smeedkunst en diverse ambachtslieden, en zijn vermoedelijk bij het contact tussen de diverse beschavingen ook in elkaar overgegaan en samengevoegd.

Van Sethlans / Velchans is weinig bekend en zijn er geen afbeeldingen. Maar Hephaistos, Vulcanus en Ptah worden alle drie afgebeeld als lelijk, klein en met misvormde benen, hoewel Ptah ook als rijzige man met groene huid, lijkwade en heilige baard wordt afgebeeld: eigenlijk dus als een levende mummie. Er waren meerdere verschijningsvormen van Ptah, waarvan twee in dwergvorm. Daarbij is het goed om je te realiseren dat in het oude Egypte dwerggroei niet als misvorming of handicap ervaren werd, maar juist als begunstiging van de goden. Mensen met dwerggroei kregen posities aan het hof of elders, met hoog aanzien en allerlei privileges.

Er zijn natuurlijk naast de overeenkomsten ook enkele verschillen. Zo is Ptah ook de god van architecten en is meer pottenbakker dan smid. En hoewel zowel Ptah als Hephaistos en Vulcanus onder het hoofd-pantheon vallen en dus onder de belangrijkste goden, schopt Ptah het in een van de versies van het scheppingsverhaal tot dé schepper van de mens, die hij creëert op zijn pottenbakkers-schijf en ze bezielt als hij ze het leven inblaast. Die eer is Hephaistos en Vulcanus nooit toegewezen ;-)  
Verder zijn er wat nuanceverschillen welke typen ambachtslieden onder de diverse goden vallen, maar verder vallen Hephaistos en Vulcanus verder vrijwel geheel samen. Deze meester-smid smeedt onder andere de bliksemschichten van Zeus / Jupiter, de vleugels aan de sandalen van Hermes / Ares, de drietand van Poseidon / Neptunus en de liefdespijlen van Eros / Cupido.

Er zijn verschillende versies van hoe Hephaistos en Vulcanus aan een misvormd been gekomen zijn. In de ene versie zijn ze zo geboren. In de andere versie schrok moeder Hera / Juno zo van dat lelijke kind toen het geboren werd, dat dit vol walging van de berg Olympus gegooid werd en daarbij een been brak. En in weer een andere versie komt de jonge god tussen Zeus / Jupiter en Hera / Juno in wanneer die een echtelijke ruzie hebben. Dit pikt de oppergod Zeus / Jupiter niet en hij smijt Hephaistos / Vulcanus de hemel uit, waarbij hij zijn been breekt.

Overigens, bij de versie waar hij door zijn moeder van de Olympus wordt gegooid, neemt hij wraak… Hij smeedt een speciale troon voor haar en zodra ze erop gaat zitten, zit ze vast. Ondanks alle smeekbedes van haarzelf en de andere goden laat Hephaistos / Vulcanus haar niet los, tot hij de belofte krijgt dat hij Aphrodite / Venus tot vrouw krijgt.
(Die het daar niet mee eens was en dan ook behoorlijk buitenechtelijk tekeer ging, maar dat is weer een ander verhaal…)

Bonus: anekdote over Ptah

De grootste tempel van Ptah had als naam simpelweg “De Tempel van de Ka van Ptah”. Daarbij is “Ka” de levensenergie, zoals we ook nu nog de “Ki” of “Chi” kennen. De transcriptie van die naam is ongeveer ‘Het-Ka-Ptah’ of ‘Hat-Ka-Ptah’. De oude Grieken namen dat letterlijk over als Hai Gu Ptos (Αι γυ πτος), wat samengevoegd werd tot Aeguptos of Aegyptos. Langzaam maar zeker werd in het Griekse taalgebruik de naam voor de tempel uitgesmeerd over een steeds groter gebied, tot uiteindelijk het hele land zo heette: en zo is Egypte aan zijn naam gekomen.

Zie het bericht op Facebook voor meer afbeeldingen.